Rruga e Lumturisë Dëshira për të qenë i lumtur është një veçori e njeriut, i cil, duke qenë i pajisur me aftësinë e të menduarit, zë vendin më të lartë ndaj të gjitha krijesave tjera. çdo njëri mundohet të arrijë fatbardhësin në jetë dhe mendon vazhdimisft për një të nesërme edhe më të lumtur. Njeriu është i përbërë prej trupit dhe shpirtit. Islami u kushton rëndësi të veçantë si nevojave materiale, ashtu edhe nevojave shpitërore të njeriut. Njëkohësisht na mëson rrugën më të drejtë për të arritur lumturinë individuale si dhe lumturinë e mbar shoqërisë. Islami i ka rregulluar të drejtat dhe obligimet e ndërsjella të njerëzve. Eshtë feja e fundit dhe me e përkryera. Kur'ani Famëlart është shpallja e fundit që All-llahu xh.sh. nëpërmjet Muhammedit a.s. e dërgoi si udhërëfyes për mbarë njerzinë. Qëllimi i Islamit Qëllimi i parimeve dhe mësimeve kur'anore është që t'i kalitë njerëzit shpirtërisht dhe moralisht, për të arritur lumturinë në këtë botë dhe në botën tjetër. Parimet Islame mjaftojnëpër të përmbushur kërkesat e njerëzve në çdo kohë dhe në çdo vend. Ato janë tëpërjetshme, të pandryshueshme. All-llahu xh.sh. ne Kur'an na bën me dije: "Me të vërtetë e vetmja fe e pranueshme te All-llahu është Islami" (Sureja Ali Imran, ajeti 19) Parimet themelore Islslame Parimet themelore Islame përmbajnë: Besimin Ibadetin (adhurimin) dhe Moralin Besimi Shpirti ynë, sikurse edhe trupi, ka nevojë për ushqim. Ushqimi më i rëndëmshëm i shpirtit është besimi. Njeriu që beson forcohet moralisht dhe ngrihet shpirtërisht. Ai e ka të zhvilluar ndjenjën e përgjegjsisë, sjelljet e tij përmirësohen vazhdimisht dhe arrin pjekurinë personale. Dy shtyllat kryesore të Fesë Islame janë: All-llahu është Një dhe nuk ka Zot tjetër përveç Tij. Muhammedi a.s. është i Dërguari i All-llahut. All-llahu (xh.sh.) Besimi në All-llahun Një paraqet kushtin themelor të Fesë Islame. All-llahu (xh.sh.) nuk i përngjan asnjë krijese. Ai është i Përjetshëm, i Gjithëdijshëm dhe i Kudoprnishëm. Ai dëgjon dhe sheh çdo gjë. Pejngamberët Pejngamberët ia transmetojnë porositë hyjnore gjthë njerëzisë. Ata janë njerëz të zgjedhur dhe e meritojnë këtë mision. Muhammedi a.s. është pejgamber i fundit. Ai është i dërguar pë mbarë njerzinë. Ka qenë i karaktershëm dhe me virtyte të larta. Eshtë një shembull i përkryer për të gjithë njerëzit. Kushtet e besimit Islam Kushtet e besimit Islam (shartët e Imanit) janë gjashtë. Ato janë: Besimi në All-llahun Një. Besimi në melekët (engjëjt) e Zotit. Besimi në librat e shenjtë (kitabet) Besimi në pejngaberët e Zotit. Besimi në Ditën e Mbramë. Besimi në kaderin e Zotit se çdo gjë, e mirë apo e keqe, vjen prej All-llahut xh.sh. Ibadeti (adhurimi) Ibadeti bëhet në shenjë njohjeje, respekti dhe faëndërimi ndaj Krijuesit për të gjitha begatitë që na i ka dhuruar. Duke iu falur e lutur All-llahut xh.sh., ne i çojmë në vend urdhërat e Tij dhe duam të fitojmë dashurinë e Tij. Ibadeti bëhet me qëllim që besimtari të ndiejë afrinë e Allahut xh.sh. dhe të mbrohet nga mëkatet. All-llahu xh.sh. duhet lutur në pajtim me urdhërat e Tij dhe hadithet e Pejgamberit a.s. Ibadeti na e pastron shpirtin, na i largon pasionet e shfrenuara dhe fla devijimet morale që na largojnë nga dashuria e Zotit. All-llahu xh.sh. në një ajet Kur'anor na rekomandon: "O njerëz! Adhurojeni Zotin tuaj, i Cili ju krijoi juve edhe ata që ishin para jush, ashtu që të jeni të devotshëm (të shpëtuar)" (Sureja El-Bekare, 21) Namazi Ky ibadet (adhurim) kryhet pesë herë në ditë, në kohë të caktuara. Por , ka edhe ibadete tjera, siç janë namazi i Xhumasë dhe namazi i Bajrameve, që falen me Imam dhe konsiderohen festa të muslimanëve. Namazi është shembull më i mirë se si duhet t'i nënshtrohemi All-llahut xh.sh. dhe si duhet ta adhurojmë Atë. All-llahu xh.sh. në Kur'anin a.sh. na vë në dije: "Kryeje namazin! Me të vërtetë namazi të pengon nga amoraliteti dhe çdo gjë e keqe". (sureja Akebutë, 45) Ezani është thirje që paralajmëron besimtarët para namazit. Në Islam, ndërmjet All-llahut xh.sh. dhe besimtarit nuk ka ndërmjetsues. Besimtarët si lutjet po ashtu edhe dëshirat e tyre ia drejtojnë drejtëpërdrejt All-llahut xh.sh.. 2. Agjërimi Agjërimi është ibadet që konsiston me privimin nga të gjitha ngrëniet, pijet dhe marrëdhënie intime që nga agimi e deri në të perënduarit e Diellit, gjat tërë muajit të Ramazanit, sipas kalendarit lunar. Agjërimi i forcon bsimtar%t që të mund t'u sundojnë punëve të këqija dhe t'i mposhtin veset. "O ju që besuat, agjërimi u është bërë obligim sikurse ishte obligim edhe i atyre që ishin para jush, kështu që të bëheni të devtshëm". (Sureja El-Bekare, 183) Agjërimi e pastron shpirtindhe e zhvillon ndjenjen e dashurisë të dhemshurisë dhe të mëshirës. Ai gjithashtu është i dobishëm pë shëndetin e njeriut, gjë që është vërtetuar nga vetë mjeksia. Muhammedi a.s. gjithashtu e pohon këtë realitet: "Agjëroni (në daçi) të jeni të shëndoshë". 3. Zekati Me këtë praktikë të dhënies nga të mirat materiale që na i ka falë Zoti, ngarkohen besimtarët e pasur që nga pasuria e tyre t'u ndajnëtë varfërve për çdo vit nga 2.5%. Kjo është një ndihmë solide pë të zbutur gjendjen sociale të nevojtarëve. Zekati nuk e pakson pasurin e askujt, por e pengon keqpërdorimin e saj ndikon në lindjen e simpatisë midis njerëzve dhe pengon armiqësinë që mund të sjell pasuria. 4. Haxhxhi Sipas normave Kur'anore, me këtë obligim fetar ngarkohen muslimanët e pasur. Muslimani është i detyruar që një herë gjatë jetës së vet ta vizitoi Mekën, qytetin e shenjtë ku gjendet Ka'beja, Shtëpia e Zotit (Bejtull-llahu) Morali Morali është një koncept të cilit Islami i kushton rëndësi të veçantë. Muhammedi a.s. na këshillon: "Jam dërguar për të përsosur moralin (e njerëzve)" Vlefta e njeriut çmohet sipas moralit të tij. E kanë pyetur Pejgamberin e Zotit xh.sh.: Cilët janë të zgjedhurit e All-llahut xh.sh.? Ai është përgjigjur: "Ata që kanë karakter dhe sjellje (ahlak)ë të mirë" Dashuria dhe Merhameti Humanizimi është dashuria ndaj të tjerëve dhe veçori e karakterit të mirë. Muuslimani i vërtetë doemos duhet ta ketë të zhvilluar ndjenjen e dashurisë ndaj njerëzve. "kursesi nuk do të jeni besimtar derisa nuk e doni njëri-tjetrin" - thotë Pejgamberi ynë. Butësia Muslimanët e vërtetë janë dashamirës, të mëshirshëm dhe tolerantë All-llahu xh.sh. njerzit e till i cilëson si vijon: "... dhe që e frenojnë mllefin, që u falin (të keqen) nerëzve, e All-llahu i do bamirësit". (Sureja Ali Imran, 134) Ndershmëria Ndershmëria qëndron në krye të rregullave morale. All-llahu xh.sh. na urdhëron: "Ti (muhammed) përqëndrohu vendosmërisht ashtu si je urdhëruar" (Sreja Hudë, 112) Drejtësia dhe respektimi i të drejtave të njeriut Drejtësia dhe respektimi i të drejtave të njeriut janë parime themelore të Fesë Islame. All-llau i Madhërushem na këshillon: "... dhe jini të drejtë! All-llahu njëmend i do të drejtët". (Sureja Huxhuratë, 9) Në vitin 632, Muhammedi a.s. mbajti hutben e tij të njohur (Hutbja e Lamtumirës) para më se njëqindmijë muslimanëve. Ai u tregoi të pranishmëve se përfundimisht të gjithë njerzit tashmë kishin të drejta të barabarta dha se jeta e tyra, pasuria e tyre dhe nderi i tyre ishin të pacenueshme... "Nuk është musliman i mirë ai që nuk e do për tjetrin atë që e do për vete". Gruaja dhe fëmija në Islam Të sillesh butësisht ndaj të vegjëlve, t'i respektosh pleqtë si dhe mirësjellja ndaj grave janëparime themelore të Islamit. Muhammedi a.s. thotë: "Ai i cili nuk bën mëshirë ndaj fëmijëve dhe nuk i respekton pleqët nuk është i radhëve tona". Në një hadith tjetër thuhet: "Mirësia juaj, mirësia juaj është te gratë tuaja". Puna Puna është urdhër i All-llahut xh.sh.. Eshtë farz. Përtacia është ves që nuk përkon aspak me mirësjelljen Islame. Në Kur'anin a.sh. thuhet: "... dhe mos lë mangu atë që të takon nga kjo Botë" (Sureja El-Kasas, 77) Muhammedi a.s. na këshillon: "Më i miri prej jush është ai i cili nuk e lë botën tjetër për këtë botë, dhe as këtë botë për botën tjetër... Muslimani i mirë punon për të dy botërat njësoi dhe nuk u bëhet barrënjerëzve tjerë". Pastërtia Pastërtia shpirtrore dhe pastërtia truprore janë tipare themelore që duhet tî ketë çdo besimtar. All-llahu i Lartëmadhëruar thotë: "All-llahu me të vërtetë i do ata që pendohen dhe ata që pastrohen" (Sureja El-Bekare, 222) Ja edhe disa hadithe që flasin për rëndësinë e pastërtisë: "Pastërtia është pjesë e besimit" "Pastërtia është gjysma e Imanit" "Pastroni rrethin tuaj jetësor" Burimi i lumturisë Burimi i lumturisë mundtë përmblidhet në dy shtylla kryesore: T'u nënshtrohesh urdhërave të All-llahut xh.sh.. Të sillesh butësisht ndaj të gjth krijesave. Musliman i vërtetë është ai që i zbaton postulatet universale që u përmendën në këte text. Kjo është rruga e sigurt e lumturisë në këtë botë dhe garanci e lumturisë së përjetshme në botën tjetër Feja tek muslimanët dhe tek të tjerët Qëndrimi i njeriut ndaj shumë gjërave në të cilat beson e bënë atë specifik në besimin dhe idenë e tij. Kështu mund të hasen njerëz që kanë ide të njëjta por dallojnë për nga mënyra se si ata u përmbahen, si i paraqesin dhe sa seriozisht janë në gjendje të u qëndrojnë besnikë ideve. E njëjta gjë është edhe me fenë. Është shumë indikative se si Allahu i Madhëruar është shprehur lidhur me këtë problematikë kur ka thënë: “Fe (e vetme e pranuar) tek Allahu është Islami.” (Alu Imran,19) Me këtë vihet në pah se fetë tjera edhe pse kushtimisht quhen fe, madje për disa prej tyre pretendohet të jenë fe monoteiste, ato sipas këtij kriteri nuk meritojnë të quhen fe. Posaçërisht kur e kemi parasysh se fjala din (që e përkthejmë fe) ka disa kuptime, por në kuptimin më të ngushtë mund ta përdorim si rruga e cila në mënyrë të sigurt e lidhë krijesën (njeriun) me Krijuesin (Allahun, Zotin e gjithësisë) atëherë kuptohet ajo që ka thënë Allahu se vetëm Islami është fe, ngase vetëm Islami shpie tek Allahu i Madhëruar. Sado që kemi mundësi gjithsesi të elaborojmë teorikisht vërtetësinë e këtij pohimi, nuk do të ndalemi shumë këtu ngase praktika është ajo që shumë më bindshëm dëshmon një gjë të tillë. Së pari, doemos duhet të fokusohemi tek pozita që ka feja (dhe çdo pjesë e saj) tek muslimanët, duke cekur kalimthi se në Islam nuk është fe vetëm formaliteti, ashtu sikur nuk do të ishte vetëm brendia (konsiderata dhe të besuarit). Në realitet, të dyja këto, edhe besimi edhe forma me gjithë çka përmbajnë në vete, në mënyrë shumë komplekse e përbëjnë fenë Islame. Të qenit musliman nënkupton të nënshtruarit plotësisht dhe pa rezervë ndaj asaj që ka shpallur Allahu e të njëjtën e ka komunikuar i Dërguari i Tij, Muhamedi, sal-lAllahu alejhi ue sel-lem. Allahu kërkon prej njerëzve që ata plotësisht ti nënshtrohen dhe dorëzohen Atij, duke praktikuar maksimalisht atë që kanë mundësi prej mësimeve të Tij. “O besimtarë, hyni në mënyrë të përkryer në Islam.” (Bekare, 208) Ky është një orientim i përgjithshëm që tregon se një hyrje e pjesërishme në Islam, nuk konsiderohet nënshtrim i pranueshëm ndaj Allahut, e nëse ky nënshtrim bëhet në mënyrë selektive, atëherë ai gjithsesi është i papranueshëm. Konkretisht, po që se dikush do të jetë musliman por jo edhe të pranojë se Musai, apo Isai (apo cilido pejgamber) kanë qenë të dërguar të Allahut, ai konsiderohet se as shpalljen që i ka zbritur Muhamedit sal-lAllahu alejhi ue sel-lem nuk është duke e pranuar dhe besuar, ngase vet i Dërguari Muhammed ka kërkuar prej besimtarëve që assesi të mos bëjnë ndarje dhe dallime në mes të dërguarve të Allahut në aspektin e besimit dhe pranimit. Madje, për t’ia prerë rrugën një veçimi eventual, ka ndaluar që të diskutohet rreth vlerës dhe autoritetit të pejgamberëve, edhe pse dihet se nuk janë të gjithë të një pozite. Por nga aspekti i besimit të gjithë janë të të njëjtit rang, duhet të besohen të gjithë dhe mohimi i cilitdo prej tyre e bën njeriun kafir (jobesimtar). Thotë Allahu i Madhëruar: “Gjithësecili prej tyre (besimtarëve) beson në Allahun, melekët e Tij, librat dhe të Dërguarit e Tij. (Ata thonë): Ne nuk bëjmë asnjë dallim mes ndonjërit prej të Dërguarve të Tij.” (Bekare, 285) Dhe thotë: “Sigurisht, ata të cilët nuk besojnë Allahun dhe të Dërguarit e Tij dhe që duan të bëjnë dallime mes besimit në Allahun dhe të Dërguarit e Tij duke thënë: ‘Ne besojmë në disa prej tyre por i mohojmë të tjerët’, dhe që duan të bëjnë për vete një rrugë të ndërmjetme. Këta, në të vërtetë janë jobesimtarë dhe për mohuesit Ne kemi përgatitur ndëshkim poshtërues.” (Nisa, 150-151) Kështu qëndron puna edhe me te gjitha parimet tjera të fesë Islame, ato nuk pranojnë ndarje dhe nuk ka hapësirë për qasje selektive. Kjo tërësi e rregullave e bën Islamin shumë të veçantë në radhën e religjioneve dhe ideve ngase ai është një tërësi e rregullave, parimeve dhe dispozitave deri në detaje e rregulluar që funksionon në mënyrë shumë harmonike dhe secilit që Islamin e pranon për të jetuar me të ia rregullon jetën në mënyrë të përkryer. Një ndarje që kushtimisht u bëhet mësimeve islame në rregullat dhe dispozitat e besimit, ato të adhurimit dhe të mirësjelljes shërben vetëm sa për ti mësuar ato më lehtë, përndryshe parimi i nënshtrimit të plotë dhe hyrjes komplete në Islam dëshmon se të gjitha rregullat dhe mësimet janë ngushtë të lidhura mes vete dhe përbëjnë një tërësi kompatibile e cila nuk pranon ndarje apo praktikim parcial dhe selektiv. Natyra e këtillë e Islamit e bën specifik edhe praktikimin që atij ia bëjnë muslimanët dhe qëndrimin që ata kanë ndaj tij. Këtu rezultojnë dy gjëra: dallimi qenësor mes Islamit dhe feve tjera në aspektin teorik dhe dallimi praktik në qëndrime mes muslimanëve dhe të tjerëve. Tek të tjerët hasim se feja nuk e ka këtë peshë. Për dallim prej Islamit, në krishterizëm p.sh., nëse dikush ofendon në çfarëdo mënyre apo me çfarëdo motivi Jezu Krishtin, ai nuk anatemohet dhe nuk konsiderohet i dalur nga feja. Kështu është rasti edhe me konceptin dhe qëndrimin e tyre ndaj Zotit. Respekti ndaj Tij, te Dërguarve të Tij, Shpalljes, etj., nuk është i definuar në mënyrë të saktë dhe i kanalizuar me dispozita të cilat duhet doemos te respektohen në mënyrë shumë të disiplinuar nga ana e besimtarëve. Nuk ka asnjë veprim të cilin njeriu nëse e bën mund të jetë e kontestuar përkatësia e tij ndaj fesë. Kjo tregon një tolerancë skajshmërisht të padefinuar që si rrjedhojë mund ta ketë humbjen e shenjtërisë së parimeve dhe kulteve që në esencë duhet të jenë të paprekshme. Ky fakt e bën Islamin specifik edhe nga ky aspekt ngesa ai është fe e rregullave dhe dispozitave që duhet respektuar me devotshmëri dhe tregohet respekt maksimal. Për këtë i hasim muslimanët shumë të kujdesshëm kur flasin për Allahun, të Dërguarin, Kur’anin, engjëjt, etj.. Nga ana tjetër, shumë prej njerëzve sot nuk mund ta kuptojnë pse dikush e ndien veten të ofenduar kur padrejtësisht preket personaliteti i Muhamedit sal-lAllahu alejhi ue sel-lem, ngase logjika e tyre (edhe ajo fetare) nuk mund të kuptojë pse ky ofendim është kaq i rëndë. Kjo është rrjedhojë e humbjes së shenjtërisë së fesë dhe të çdo gjëje që është fetare në jetën e tyre. Madje, prej arsyetimeve që kemi pasur rast ti dëgjojmë nga ata që me publikimin e karikaturave ofenduese për të Dërguarin e Islamit kanë treguar korrektësinë dhe seriozitetin e tyre, është edhe se ata kanë publikuar karikatura edhe me Jezu Krishtin, madje edhe më fyese dhe nuk e ka bërë askush të madhe këtë punë. Ne u themi atyre se edhe për personalitetin e Isaut ne ofendohemi dhe reagojmë, ndërsa ju nuk keni mundësi të kuptoni peshën e këtij krimi ngase në zemrat tuaja nuk ka mbetur edhe respekti më i vogël ndaj fesë, Zotit, të Dërguarve, e kështu me radhë. Këto gjëra duhet që në mënyrë shumë precize dhe të disiplinuar të definohen nga autoritetet kishtare dhe që fesë (qoftë edhe asaj të krishterë) ti kthehet autoriteti tek njerëzit. Përndryshe, vetëm Allahu e di se çfarë do të ndodhte sikur kohë pas kohe, promovuesit e antivlerave, në emër të lirisë së shprehjes, në mënyra të ndryshme të blasfemonin e të ofendonin. Cilido që do të dëshironte të inicionte turbullira dhe të shkaktonte trazira do të merrej me veprime të këtilla, ngase ata që besimin në Zotin e kanë zgjedhur moto të jetës së tyre gjithsesi do të ndiheshin të ofenduar dhe reagimet do të ishin të pashmangshme. Ironia e këtyre provokimeve është më e rrezikshme ngase bëhet me arsyetim tejet të tejdukshëm dhe të palogjikshëm të gjoja promovimit të lirisë së shprehjes. Kurrë njëherë nuk mund të bëhet e drejta dhe liria e shprehjes aq e ngushtë sa që atë ta komentojnë keqbërësit sipas qejfit të tyre. I mençuri e di se me këtë bëhen dy gabime, secili më i rëndë se tjetri: ofendimi i komuniteteve në tërësi dhe keqpërdorimi i lirisë së shprehjes. Nëse vërtetë, feja tek të krishterët dhe të tjerët nuk gëzon kurrfarë autoriteti, gjë që është e mjerueshme, ne thërrasim që së paku vlerat njerëzore, dinjiteti dhe bindjet e të tjerëve të respektohen. Të kihen parasysh vet vlerat që perëndimi i promovon dhe për to lufton si: liria e besimit, e drejta për të jetuar pa qenë i shtypur, eksploatuar dhe ofenduar. Nëse njerëzimi është hutuar deri në atë masë saqë nuk dinë se si duhet të respektohet tjetri ne i thërrasim që të shërbehen me udhëzimet hyjnore, që janë absolute dhe të pandryshueshme, të shpallura dhe proklamuara para afro 15 shekujve, ku Krijuesi i gjithësisë, Allahu Fuqiplotë na mëson respektin që duhet të kemi ndaj të tjerëve, duke thënë: “Dhe mos i ofendoni ata që adhurojnë përveç Allahut, e që si pasojë ata të ofendojnë Allahun duke mos ditur.” (En’am, 108) Kjo na mëson si duhet të respektojmë tjetrin, bindjet dhe besimin e tij. Madje edhe nëse ato bindje janë të pabaza dhe të gabuara si mund të jetë idhujtaria, prapë se prapë ofendimet nuk janë zgjidhje. Njeriu duhet munduar që gabimet ti përmirësojë por jo me vrazhdësi dhe agresivitet, e lëre më me ofendime dhe blasfemi. Kjo sikur edhe shumë gjëra tjera e bën Islamin të veçantë, e bën fe me plotë kuptimin e fjalës, e bën të vetmen rrugë e cila shpie tek Allahu, kënaqësia, mëshira dhe shpërblimi i Tij në botën tjetër, e paraprakisht është garanci për lumturi e sukses në këtë botë. E vërteta ekziston, por jo të gjithë e dinë. Jo të gjithë e vërejnë, shohin dhe përfitojnë prej dritës së saj. Kur njeriu e sheh një të sëmurë apo të hendikepuar duhet të falënderojë Allahun në mënyrë te veçantë për shëndetin që ia ka dhuruar, kur e sheh një të verbër, jetë mirënjohës për dhuntinë e të pamurit. Si musliman, kur i shoh njerëzit duke e fyer Krijuesin, të Dërguarit e Tij, shpalljen dhe fenë them: o Zot, sikur të isha injorant dhe i paskrupullt si janë ata, ndoshta do të gaboja edhe më shumë, andaj të jam mirënjohës që më ke udhëzuar në rrugën e drejt, më kë mësuar si të besoj dhe adhuroj Ty, e ti respektoj e të jem korrekt edhe ndaj të tjerëve.